8 مورد از مهارت‌ها و تکنیک‌ ارتباط با نوجوان: راهنمای والدین

تصور کنید پدر و مادری روبه‌روی پسر نوجوانشان نشسته‌اند تا کمی با او صحبت کنند؛ اما چند ساعتی می‌شود که گفتگو به سکوتی ناخوشایند تبدیل شده است. فرزندشان سخت با تلفن همراه خود را مشغول کرده است و مادر درحالی‌که آهی می‌کشد از خود می‌پرسد آن پسر کوچولویی که در مورد همه اتفاقات روزش با من صحبت می‌کرد کجاست؟ این صحنه احتمالا برای شما هم آشنا باشد زیرا نوجوانی دوره‌ای پرچالش برای فرزندان و والدین است. کلید گذر از این دوران، ارتباط موثر است اما این کار نیازمند یادگیری تکنیک های ارتباط با نوجوان است.

8 تکنیک ارتباطی که همه والدین باید بدانند

مدرسه همیشه بخشی از پرورش دانش‌آموز را برعهده دارد و بخش بزرگی از آن در دست والدین است. به همین دلیل، بهترین دبیرستان دوره اول پسرانه منطقه 3، به‌دنبال آن است تا رابطه دانش‌آموزان با والدین را به بهترین شکل ممکن بهبود بخشد. والدین با درک نیازهای خاص نوجوانان و اجرای تکنیک‌های مناسب، می‌توانند رابطه‌ای مثبت ایجاد کرده و از رشد و استقلال فرزندان خود حمایت کنند. در ادامه، بهترین مهارت های ارتباطی با نوجوانان را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت تا فاصله‌ها را کاهش دهید و زمینه گفتگو سالم را فراهم کنید.

1. گوش دادن فعال به نوجوانان

برخلاف گوش دادن غیرفعال که در آن فرد فقط کلمات را می‌شنود بدون اینکه کاملا درگیر شود، گوش دادن فعال به‌معنای حضور کامل و تمرکز بر آنچه است که نوجوان می‌گوید. اولین گام گوش دادن فعال در نحوه ارتباط والدین با نوجوانان، تمرکز و توجه است. این کار می‌تواند با کنار گذاشتن حواس‌پرتی‌ها مانند تلفن همراه و برقراری تماس چشمی با نوجوان انجام شود.

اقداماتی ساده مانند چرخاندن بدن به سمت آن‌ها، سر تکان دادن یا حفظ حالت چهره آرام، نشان می‌دهد که شما کاملا درگیر گفتگو هستید. نوجوانان زمانی که احساس کنند واقعا شنیده می‌شوند، تمایل بیشتری به ابراز احساسات خود خواهند داشت.

2. استفاده از زبان بدن موثر

نکته مهم در استفاده موثر از زبان بدن به‌عنوان یکی از تکنیک های ارتباط با نوجوان، حفظ یک وضعیت بدنی باز و پذیرنده است. بدن بسته، مانند دست‌های قفل شده یا بدن خم شده به سمت جلو، پیامی منفی به نوجوان منتقل می‌کند و این احساس را به او می‌دهد که والدین به‌طور ناخودآگاه در حال قضاوت یا ارزیابی او هستند.

در مقابل، ایستادن یا نشستن با بدن باز، با قرار دادن دست‌ها در کنار بدن یا باز گذاشتن پاها، این پیام را می‌دهد که شما آماده هستید به سخنان نوجوان خود گوش دهید و فضای امنی برای گفتگو فراهم کرده‌اید. استفاده از نشانه‌های غیرکلامی دیگری همچون تکان دادن سر، لبخند زدن یا تغییر در تن صدا، ارتباطات را تقویت کرده و به نوجوان نشان می‌دهد که شما درک و همدلی نسبت به احساسات او دارید.

3. احترام به استقلال نوجوان

یکی از اساسی‌ترین نیازهای نوجوانان در دوران بلوغ، جست‌وجوی استقلال و خودمختاری است. این فرایند نه‌تنها به رشد هویت فردی و اجتماعی آنان کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در توسعه اعتماد‌به‌نفس و مسئولیت‌پذیری ایفا می‌کند. در این مرحله، نوجوانان شروع به تعیین مرزهای خود با والدین می‌کنند و به‌دنبال فرصت‌هایی برای ابراز نظر و اتخاذ تصمیمات شخصی هستند.

بنابراین، احترام به استقلال آن‌ها یکی از مهارت های ارتباطی با نوجوانان است. این مهارت می‌تواند شامل دادن اختیار به او برای انتخاب‌های روزمره، از جمله انتخاب لباس، برنامه‌های تفریحی یا حتی تصمیم‌گیری‌های مربوط به تحصیل و شغل باشد. البته، گرچه نوجوانان به‌دنبال استقلال هستند، اما همچنان نیاز به محدودیت‌ها و قوانینی دارند تا احساس امنیت کنند. این مرزها باید بر اساس سن و بلوغ نوجوان و در چارچوب گفتگوهای باز و مشترک تعیین شوند.

4. اجتناب از سخنرانی و نصیحت‌های یک‌طرفه

یکی از بزرگ‌ترین موانع در نحوه ارتباط والدین با نوجوانان، سخنرانی‌ها و نصیحت‌های یک‌طرفه والدین است. در بسیاری از موارد، والدین با نیت کمک به فرزندان خود، ممکن است در موقعیت‌های مختلف شروع به ارائه نظرات، هشدارها یا دستورات طولانی‌مدت کنند. این نوع از ارتباط منجر به انفعال، بی‌توجهی یا حتی مقاومت از سوی نوجوانان می‌شود.

اولین قدم در اجتناب از سخنرانی‌های یک‌طرفه، پذیرش این واقعیت است که نوجوانان به‌عنوان افرادی مستقل، نیاز به فضا دارند تا خودشان به کشف و حل مشکلات بپردازند. والدین باید به‌جای دستور دادن یا نصیحت کردن‌های بی‌پایان، با ایجاد فرصت‌های گفتگویی دوطرفه، به نوجوان این احساس را بدهند که در تصمیم‌گیری‌ها و حل مسائل نقش دارند. به‌جای اینکه بگویند «تو باید این کار را انجام دهی»، می‌توانند از سوالات باز استفاده کنند، مثلا «فکر می‌کنی که چطور می‌توانی این مسئله را حل کنی».

5. تشویق به ابراز احساسات و نظرات

نوجوانان به‌دنبال شناخت هویت خود و ارتباط با دیگران هستند و این نیاز به ابراز احساسات، نگرانی‌ها و دیدگاه‌ها در این سن بسیار برجسته می‌شود. به همین دلیل، فراهم کردن فضایی امن و حمایتی برای بیان احساسات و نظراتشان به آن‌ها این امکان را می‌دهد که احساس ارزشمندی کنند و ارتباط عمیق‌تری با والدین خود برقرار سازند. مهم‌ترین قدم در به‌کارگیری تکنیک های ارتباط با نوجوان برای تشویق به ابراز احساسات و نظرات، ایجاد یک فضای غیرقضاوتی و بدون فشار است.

والدین باید از برچسب زدن به احساسات نوجوانان یا انتقاد از آن‌ها خودداری کنند. به‌عنوان‌مثال، زمانی که نوجوانی از خشم یا ناامیدی خود صحبت می‌کند، والدین باید به‌طور مثبت واکنش نشان دهند و بگویند «می‌فهمم که این وضعیت چقدر برایت سخت است» یا «دلیل اینکه این‌طور احساس می‌کنی چیست». در این فضا، نوجوانان می‌توانند آزادانه‌تر احساسات خود را بیان کنند و والدین فرصتی برای درک بهتر شرایط احساسی آن‌ها پیدا می‌کنند.

6. ایجاد فضای امن برای گفتگو

ایجاد فضای امن برای گفتگو یکی از مهارت های ارتباطی با نوجوانان است. نوجوانان برای به اشتراک گذاشتن احساسات و افکار خود نیاز به محیطی دارند که در آن احساس کنند می‌توانند بدون ترس از قضاوت یا تنبیه، آزادانه صحبت کنند. این فضا به آن‌ها اجازه می‌دهد که با آرامش بیشتری به بیان نگرانی‌ها، خواسته‌ها و مشکلاتشان بپردازند و در نتیجه، ارتباطی صادقانه‌تر و متقابل‌تر برقرار کنند.

برای ایجاد این فضا، والدین باید از هرگونه انتقاد یا قضاوت سریع در هنگام گفتگو با نوجوانان اجتناب کنند. به‌جای واکنش‌های تند، باید با آرامش و دقت به سخنان نوجوان گوش دهند. این فضا باید نه‌تنها در موقعیت‌های خاص، بلکه به‌طورکلی در زندگی روزمره والدین و نوجوانان برقرار باشد. یعنی والدین باید با شنیدن فعال و برخورد با مسائل نوجوان به‌طور غیرقضاوتی، فضایی امن برای گفتگو در تمام جنبه‌های زندگی نوجوان فراهم کنند.

7. مدیریت تعارضات و اختلاف‌نظرها

تعارضات و اختلاف‌نظرها در دوران نوجوانی امری طبیعی هستند و به‌ویژه در ارتباط میان والدین و نوجوانان ممکن است به‌طور مکرر پیش بیاید. والدین باید در هنگام بروز اختلاف‌نظرها از واکنش‌های تند یا عصبانی خودداری کنند و سراغ تکنیک های ارتباط با نوجوان بروند. پاسخ‌های سریع و هیجانی تنها باعث تشدید وضعیت می‌شود. به‌جای این کار، بهتر است والدین لحظه‌ای به خود استراحت دهند و پس از آرام شدن، به موضوع بپردازند. این اقدام نشان می‌دهد که آن‌ها بادقت و بدون واکنش‌های لحظه‌ای به بحث اهمیت می‌دهند.

والدین باید به خود مسئله توجه کنند و نه به شخصیت نوجوان. به عبارتی دیگر، باید مشکل را از فرد جدا سازند و تمرکز را بر رفتار یا موضوع مورد اختلاف بگذارند. برای مثال، به‌جای گفتن «تو هیچ‌وقت به‌موقع نمی‌رسی»، می‌توان گفت «من نگران هستم که دیر رسیدن تو مشکلاتی ایجاد کند». این نوع بیان، از تهدید شخصیت نوجوان جلوگیری کرده و بیشتر بر حل مشکل تاکید دارد.

8. تقویت اعتماد متقابل در رابطه

تقویت اعتماد متقابل یکی دیگر از ارکان اصلی نحوه ارتباط والدین با نوجوانان است. والدین باید با رفتار خود به نوجوانان نشان دهند که در تمام مراحل زندگی، حرف‌هایشان با اعمالشان همخوانی دارد. وقتی والدین قولی می‌دهند، باید حتما آن را عملی کنند. برای مثال، اگر قول می‌دهند که برای نوجوان چیزی بخرند یا او را جایی ببرند، باید آن را به‌طور جدی پیگیری کنند. این کار باعث می‌شود نوجوانان احساس کنند که والدینشان همیشه به آن‌ها اهمیت می‌دهند و سخنانشان مورداحترام است.

همچنین والدین باید در حد مناسب با نوجوانان خود در مورد مسائل مهم زندگی صحبت کنند و آن‌ها را در جریان تصمیمات و موقعیت‌های خانوادگی قرار دهند. این امر نه‌تنها باعث می‌شود نوجوانان احساس کنند که به‌عنوان یک عضو مهم در خانواده شناخته می‌شوند، بلکه به آن‌ها این اعتماد را می‌دهد که والدینشان آن‌ها را به‌عنوان فردی مستقل و قابل‌اعتماد می‌بینند.

جمع‌بندی

یادگیری تکنیک های ارتباط با نوجوان امری ضروری است که می‌تواند پایه‌گذار روابط خانوادگی مستحکم و روابط اجتماعی سالم برای آینده آن‌ها باشد. این موضوع نیاز به آگاهی، صبر و استفاده از استراتژی‌های مناسب دارد. والدین باید مهارت‌های ارتباطی خود را باتوجه‌به تحولات نوجوانان و دنیای مدرن به‌ویژه در عصر دیجیتال به‌روز نگه دارند. این کار نیاز به تمرین و همدلی دارد اما به‌طور حتم نتیجه آن، رابطه‌ای قوی‌تر، با اعتماد بیشتر و درک عمیق‌تری از فرزندتان خواهد بود.