اختلال خواب در نوجوانان+ نشانه‌ها،علل و درمان

اختلال خواب در نوجوانان، حتی زمانی که تمایل به خوابیدن دارند، می‌تواند آن‌ها را بیدار نگه دارد. کمبود خواب در نوجوانان، مانع عملکرد مطلوب آن‌ها در مدرسه و ورزش می‌شود. آن‌ها ممکن است احساس بدخلقی، افسردگی یا مشکلات عاطفی دیگری داشته باشند. همچنین، نوجوانانی که بدون خواب کافی رانندگی می‌کنند، بیشتر در معرض تصادفات رانندگی قرار می‌گیرند.

اختلال خواب چیست؟

نوجوانان، پر از استعداد، سرزندگی و … خواب‌آلودگی هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که اکثر نوجوانان به‌اندازه کافی نمی‌خوابند. نیاز به خواب، در افراد تفاوت دارد و از شخصی به شخص دیگر تغییر می‌کند. نوجوانان، در مرحله مهمی از رشد و نمو خود قرار دارند. به همین دلیل، آنان نسبت به بزرگسالان نیاز به خواب بیشتری خواهند داشت. یک نوجوان به‌طور متوسط برای احساس هوشیاری و سرحال بودن، به حدود هشت ساعت خواب شبانه نیاز دارد.

شاید برای بسیاری از والدین، مشاهده‌ بی‌نظمی در الگوی خواب نوجوانانشان، امری عادی و همیشگی به نظر برسد؛ اما، این بی‌نظمی، دلیلی علمی دارد! در دوران نوجوانی، چرخه طبیعی خواب و بیداری بدن تغییر می‌کند. این پدیده که به‌عنوان “تاخیر فاز خواب” شناخته می‌شود، امری شایع در دوران نوجوانی است و به معنای اختلال خواب نیست.

بااین‌حال، گاهی اوقات این تغییر در چرخه خواب شدید شده و باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی روزمره می‌شود. در این‌جاست که اختلالات خواب در نوجوانان مطرح می‌گردد. این اختلالات، کیفیت یا کمیت خواب را مختل می‌سازند و باعث می‌شوند که نوجوان در طول روز عملکرد خوبی نداشته باشد.

تاثیر اختلال خواب در نوجوانان

مغز درحال‌رشد یک نوجوان، هر شب به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب نیاز دارد. کمبود خواب مزمن (طولانی‌مدت)، می‌تواند عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:

• مشکلات تمرکز
• حواس‌پرتی در کلاس درس از نظر ذهنی
• کاهش دامنه توجه
• اختلال حافظه
• تصمیم‌گیری ضعیف
• عدم اشتیاق
• بدخلقی و پرخاشگری
• افسردگی
• رفتارهای پرخطر
• کندی رفلکس‌های فیزیکی
• دست‌وپاچلفتی بودن که ممکن است منجر به آسیب‌های جسمی شود.
• کاهش عملکرد ورزشی
• کاهش عملکرد تحصیلی
• افزایش تعداد روزهای بیماری در مدرسه به دلیل خستگی
• فرار از مدرسه

نشانه های اختلالات خواب در نوجوانان

اختلالات خواب، می‌توانند باعث مشکلات متعددی از جمله خستگی، مشکلات تمرکز، تحریک‌پذیری و عملکرد ضعیف تحصیلی شوند. برخی از نشانه‌های رایج، عبارت‌اند از:

• نوجوانانی که به‌اندازه کافی نمی‌خوابند، اغلب در طول روز احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنند. آن‌ها همچنین ممکن است در تمرکز بر کارهای مدرسه یا وظایف دیگر مشکل داشته باشند.
• برخی از نوجوانان، در به خواب‌رفتن در شب به مشکل برمی‌خورند. آن‌ها ممکن است ساعت‌ها در رختخواب بیدار بمانند و احساس اضطراب داشته باشند.
• نوجوانانی که در طول شب مکررا از خواب بیدار می‌شوند، ممکن است در به خواب‌رفتن مجدد مشکل داشته باشند. همچنین این احتمال وجود دارد که در طول روز احساس خستگی و خواب‌آلودگی کنند.
• درحالی‌که برخی از نوجوانان به‌طور طبیعی به خواب بیشتری نسبت به دیگران نیاز دارند، خواب بیش از حد (بیش از 10 ساعت در شب) نیز می‌تواند نشانه‌ای از یک اختلال خواب باشد.
• نوجوانانی که خواب آشفته‌ای دارند، ممکن است در طول شب خرخر کنند؛ نفس‌نفس بزنند یا حرکات غیرعادی داشته باشند. همچنین این احتمال وجود دارد که در طول روز احساس خستگی و خواب‌آلودگی کنند.
• خواب‌آلودگی در روز، مشکلی شایع در نوجوانان است که می‌تواند ناشی از کمبود خواب، برنامه خواب نامنظم یا اختلال خواب باشد.

علت اختلال خواب در نوجوانان

در دوران نوجوانی، ساعت خواب داخلی بدن تنظیم مجدد می‌شود تا دیرتر در شب به خواب رود و دیرتر در صبح بیدار شود. این تغییر، به این دلیل اتفاق می‌افتد که مغز نوجوانان نسبت به مغز کودکان و بزرگسالان، هورمون خواب ملاتونین را دیرتر ترشح می‌کند. بنابراین، نوجوانان برای به خواب‌رفتن با مشکل بیشتری روبرو هستند. گاهی اوقات، این تاخیر در چرخه خواب و بیداری، آن‌قدر شدید است که بر فعالیت‌های روزانه فرد تاثیر می‌گذارد. در چنین مواردی، به آن سندروم تاخیر فاز خواب یا سندروم جغد شب گفته می‌شود.

البته، این امر، تنها دلیل کمبود خواب در نوجوانان نیست. نورهای شدید و آبی ساطع‌شده از وسایل الکترونیکی نیز، باعث به‌تعویق‌افتادن ترشح ملاتونین می‌شوند که به خواب‌رفتن را حتی سخت‌تر می‌کند.

موارد تاثیرگذار بر خواب نوجوانان

افراد زیادی دچار بی‌خوابی (مشکل در به خواب‌رفتن یا ماندن در خواب) هستند. موارد بسیاری می‌توانند بر خواب تاثیر بگذارند، از جمله:

• احساس ناراحتی یا بیماری (به‌عنوان‌مثال، گرفتگی بینی، سردرد یا سایر دردها)
• محیط خواب نامناسب (اتاقی که خیلی گرم، سرد، روشن یا پر سروصدا باشد)
• استرس یا اضطراب، مانند نگرانی در مورد مدرسه، روابط یا مشکلات در خانه
• مشکلات سلامت روان، مانند افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• برخی از مشکلات پزشکی
• برخی داروها
• عادات خواب نامناسب

همه افراد، گاهی اوقات در به خواب‌رفتن مشکل دارند. اما، اگر بی‌خوابی چندین شب در هفته به مدت چند هفته یا چند ماه اتفاق بیفتد، زمان آن است که با پزشک خود صحبت کنید.

درمان اختلال خواب در نوجوانان

اختلالات خواب در نوجوانان، می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر سلامت و کیفیت زندگی آن‌ها تاثیر بگذارد. خبر خوب، این است که اکثر این اختلالات با درمان مناسب قابل‌درمان هستند. اولین قدم در درمان اختلال خواب در این گروه سنی، مراجعه به پزشک است. پزشک، می‌تواند با انجام معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی نوجوان، به شما یاری برساند تا علت مشکل را مشخص کنید. طبق تحقیقات بهترین دبیرستان دوره اول صدر ، برخی از درمان‌های رایج برای اختلالات خواب در سنین نوجوانی، عبارت‌اند از:

تغییرات در سبک زندگی

• برنامه خواب منظم: سعی کنید هر شب در یک‌زمان مشخص به رختخواب بروید و صبح‌ها در یک‌زمان مشخص بیدار شوید؛ حتی در آخر هفته‌ها. این امر، به تنظیم ساعت داخلی بدن نوجوان شما کمک می‌کند.
• محیط خواب آرامش‌بخش: اتاق‌خواب نوجوان، باید تاریک، ساکت و خنک باشد. به خودداری از قرار دادن تلویزیون، کامپیوتر و سایر دستگاه‌های الکترونیکی در اتاق‌خواب بپردازید.
• فعالیت بدنی: فعالیت بدنی منظم، می‌تواند در بهبود کیفیت خواب موثر باشد. بااین‌حال، از ورزش شدید نزدیک به زمان خواب خودداری کنید.
• کافئین و الکل: به خودداری از مصرف کافئین و الکل در بعدازظهر و عصر بپردازید. زیرا، می‌تواند خواب را با مشکل مواجه سازد.
• زمان غذاخوردن: از خوردن وعده‌های غذایی سنگین یا میان‌وعده‌های پر قند قبل از خواب خودداری کنید.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

CBT، می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا افکار و رفتارهایی را که بر خواب آن‌ها تاثیر می‌گذارد را شناسایی کنند و تغییر دهند. به‌عنوان‌مثال، یک درمانگر CBT ممکن است به نوجوانی که از اضطراب قبل از خواب رنج می‌برد، تکنیک‌های آرامش‌بخش را آموزش دهد.

دارو

در برخی موارد، دارو ممکن است برای کمک به خواب نوجوان تجویز شود. بااین‌حال، داروها باید همیشه آخرین راه‌حل باشند و فقط تحت‌نظر پزشک مصرف شوند. برخی از داروهای رایج برای درمان اختلالات خواب در نوجوانان، عبارت‌اند از:

• ملاتونین: ملاتونین، هورمونی است که به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و به تنظیم خواب کمک می‌کند. مکمل ملاتونین، به‌صورت قرص یا مایع موجود است.
• بنزودیازپین‌ها: بنزودیازپین‌ها، دسته‌ای از داروها هستند که می‌توانند اضطراب را کاهش می‌دهد و خواب را القا کنند. بااین‌حال، بنزودیازپین‌ها می‌توانند اعتیادآور باشند و فقط باید برای دوره‌های کوتاه‌مدت استفاده شوند.
• داروهای ضدافسردگی: برخی از داروهای ضدافسردگی، می‌توانند به بهبود کیفیت خواب در افراد مبتلا به افسردگی کمک کنند.

درمان اختلالات خواب در دوران نوجوانی، فرآیندی منحصربه‌فرد است. راهی واحد برای همه وجود ندارد و ممکن است زمان ببرد تا رویکرد مناسب برای فرزند شما پیدا شود.

جمع‌بندی

اختلال خواب در نوجوانان، مشکلی شایع است که می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر سلامت و کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد. اگر نگران خواب فرزند نوجوان خود هستید، مهم است که با پزشک به مشورت بپردازید. پزشک می‌تواند به شما یاری برساند تا با شناسایی علت مشکل، بهترین روش درمان را تعیین کنید. با درمان مناسب، اکثر نوجوانان می‌توانند با غلبه بر اختلالات خواب خود، خوابی باکیفیت و آرام داشته باشند.

سوالات متداول

۱. علائم رایج اختلالات خواب در دوره سنی نوجوانی چیست؟

خستگی و خواب‌آلودگی در طول روز، مشکل به خواب‌رفتن یا بیدارماندن در شب، بیدارشدن‌های مکرر در طول شب، خواب بیش از حد، تحریک‌پذیری، افسردگی یا اضطراب علائم رایج اختلالات خواب هستند.

۲. چه چیزی باعث اختلالات خواب در نوجوانی می‌شود؟

تغییر در ساعت داخلی بدن، عادات خواب نامناسب، استرس و اضطراب، افسردگی، بیماری‌های جسمی و استفاده از کافئین و الکل، باعث بروز اختلالات خواب در این دوره سنی می‌شوند.

۳. فرزند نوجوان من به چه میزان خواب نیاز دارد؟

اکثر نوجوانان به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب در شب نیاز دارند.

۴. چگونه می‌توانم به فرزند نوجوانم کمک کنم تا خواب بهتری داشته باشد؟

ایجاد یک برنامه خواب منظم، ایجاد یک محیط خواب آرامش‌بخش، تشویق به فعالیت بدنی منظم و محدودکردن مصرف کافئین و الکل به نوجوانان کمک می‌کند تا خواب بهتری داشته باشد.

۵. چه زمانی باید به پزشک در مورد اختلال خواب فرزند نوجوانم مراجعه کنم؟

اگر اختلال خواب نوجوان بر زندگی روزمره او تاثیر می‌گذارد و با تغییرات سبک زندگی برطرف نمی‌شود، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.